Θ.Μουσόπουλος: Η νέα ποιητική συλλογή του Χάρη Ψαρρά “Gloria in Excelsis” και οι διαστάσεις του Χρόνου

 Το καλοκαίρι είναι περίοδος πρόσφορη στο διάβασμα, και μάλιστα στο πολύωρο και μεταμεσονύκτιο. Βέβαια, δεν είναι μόνο τα διάφορα επί τούτου γραφόμενα και κυκλοφορούντα μυθιστορήματα. Είναι η κλασική λογοτεχνία, είναι η ποίηση, είναι τα βιβλία που έμειναν αδιάβαστα στη βιβλιοθήκη σου από το χειμώνα.

  Στην τελευταία κατηγορία ανήκε η  Τετράτομη Λογοτεχνική Ανθολογία "ΔΑΙΔΑΛΟΣ" που εκδόθηκε από την Εφημερίδα των Συντακτών και κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο 2016 και τον Γενάρη 2017. Ένα πανόραμα της λογοτεχνίας μας που περιέχει ποικίλα κείμενα των μελών της Εταιρείας Συγγραφέων.  Ένα σύγχρονο έργο που μου έδωσε τη δυνατότητα να δω συνολικά τη λογοτεχνία που γράφεται στη σύγχρονη Ελλάδα.

  Ο τελευταίος λογοτέχνης του τέταρτου τόμου είναι ο ποιητής Χάρης Ψαρράς. Μου έκαναν εντύπωση τα ποιήματά του, αναζήτησα και άλλα στο Διαδίκτυο – είχα συναντήσει ποιήματά του παλιότερα σποραδικά. Είχε την καλοσύνη να μου στείλει ύστερα από επικοινωνία μας αντίτυπο της τελευταίας του ποιητικής δουλείας που κυκλοφόρησε από τον Κέδρο το Μάρτιο του 2017 με τίτλο “Gloria in Excelsis” (:Δόξα εν Υψίστοις).

  Το βιβλίο το απόλαυσα στις διακοπές μου, κράτησα κάποιες σημειώσεις, υποσχέθηκα κάτι να παρουσιάσω για τους φίλους αναγνώστες και αναγνώστριες μου.

  Ο Χάρης Ψαρράς (Αθήνα, 1982) σπούδασε νομικά στην Αθήνα και στην Οξφόρδη. Εκπόνησε διδακτορική διατριβή στη Φιλοσοφία του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές:

-         Σπίρτα χειρός, Πλανόδιον, 2002

-         Στην αγκαλιά του κύκλου, Κέδρος, 2004 

-         Η δόξα της ανεμελιάς, Κέδρος, 2008

-         Tα όντως όντα, Κέδρος, 2012 και

-         Gloria in Excelsis, Κέδρος, 2017.

  Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, στα γαλλικά, στα γερμανικά και στα ρουμανικά. Έχει επίσης δημοσιεύσει δοκίμια, μελέτες και μεταφράσεις.

  Ο Αλέξης Ζήρας (Η ΑΥΓΗ, 8/5/2016) σημειώνει: «Είναι από την μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού περιπτώσεις νέων ποιητών που το έργο τους  επιδιώκει να κάνει λυρικά προσιτή την φιλοσοφική της πανοπλία. Από τα πρώτα του βιβλία, όχι μόνο επιλέγει ως ορίζοντα της ποιητικής του στοχαστικές διερωτήσεις για το νόημα της όχι σπάνια κρυμμένης ουσίας των πραγμάτων και της ύπαρξης, αλλά αντλεί και τη ρητορική του από τη γλώσσα των αφηρημένων συστημάτων, προσπαθώντας πάντως να γειώσει το υπεραισθητό των ιδεών στο αισθητό του βιώματος. Το αποτέλεσμα: μια ποίηση εστιασμένη στο στοχαστικό βάθος, ενίοτε εσώστροφη, κρυπτική, που δίνει ιδιαίτερη σημασία στο βάρος των εννοιών».

  Μελετώντας τη νέα ποιητική συλλογή του Χάρη Ψαρρά εστίασα την προσοχή μου στις διαστάσεις του Χρόνου. Ο Χρόνος είναι μια έννοια με ιδιαίτερη ιστορική και φιλοσοφική φόρτιση. Μέσα στην ποίηση συμπλέκεται ο χρόνος με τη δημιουργία πολύπλευρα. Ο Χρόνος είναι μια κατηγορία προσέγγισης του όντος, αλλά συνάμα αποτελεί και μία ιδιαίτερη σχέση του ατομικού με το καθολικό γίγνεσθαι.

  Από παλιότερο ποίημα του Χάρη Ψαρρά απομονώνουμε δύο σημεία:

Η ΛΥΔΙΑ ΛΙΘΟΣ

Δε θα ρωτάς τη μάνα σου
για τη αρχή και το τέλος αλλά
στα μάτια της θα εκφράζεται
για χάρη σου το τίποτα. […]

Ο χρόνος θα περνάει από πάνω σου
χωρίς να σε αγγίζει.
Γι’ ανθρώπους σαν κι εμάς
όλο και κάποια πρόνοια θα βρεθεί
κανείς δε θα πιστεύει
πως γεννήθηκες
έτσι και ξαφνικά
μεσ’ από δυο αστέρια. […]

  Να προσθέσουμε ότι στη νέα συλλογή το φιλοσοφικό λαμβάνει και θρησκευτικό χαρακτήρα. Διαβάζουμε σχετικά: «Το θρησκευτικό στοιχείο αποτελεί έναν βασικό πυλώνα και της ποιητικής έκφρασης του Χάρη Ψαρρά στην ποιητική συλλογή «Gloria in excelsis» (Κέδρος, 2017). Κοινωνικές αναφορές συνδέονται άμεσα με το συναισθηματικό πρίσμα του ποιητή ο οποίος ποιεί σε μια εποχή κατήφειας που ακόμη τιμωρείται για τα "προπατορικά αμαρτήματα"» (Δήμος Χλωπτσιούδης).

  Από την ποιητική συλλογή που προσεγγίζουμε παραθέτουμε κάποιους στίχους ενδεικτικούς της ματιάς μας:

-         Ο χρόνος είναι το ρολόι που λέει λάθος την ώρα,

το παρελθόν που πρόκειται εκ νέου να λάβει χώρα.

-         Πίσω απ’ τον χρόνο υπάρχει ο καιρός

-         Πίσω απ’ το σήμερα το χθες

-         […]  Μοιάζει χθες

που η Εύα ζήταγε γυμνή να βρει κρυψώνα,

μα  έχουν περάσει έκτοτε χιλιάδες χρόνια.

-         Με πούδρες, στίχους και, αν χρειαστεί, με υπνοσεντόν

Επιβραδύνουμε το βήμα των ετών,

 

Αλλά δεν ανακόπτουμε τη ροή του χρόνου.

-         Όλα τ’ αφήνει πίσω ο χρόνος που περνά.

Ακαταπαύστως οι μέρες ανατέλλουν,

για να δύσουν.

-         Γλιστρά ο καιρός κι η μνήμη του στερεύει.

-         Τσάκισε του χρόνου η βέργα

των ειδωλολατρών τα έργα.

-         Το σώμα αφήνω πίσω μου, τον χρόνο,

το αύριο που ξαφνικά γίνεται χθες.

Μονάχα μ’ άφθαρτες οντότητες

παρέα θα κάνω πια και θ’ ανταμώνω.

-         Η γερασμένη σου εποχή βήχει και πίνει τίλιο.

Να της ξεφύγεις πρέπει. Έστω και με τη βία.

 

Τι κάθεσαι; Τώρα ή ποτέ. Δεν έχει μα κι ωστόσο.

Τα λόγια αυτά αντηχούν στο νου του Ίκαρου κάθε τόσο.

  Ο Χρόνος αναμετράται με τον ποιητή, με τον φιλόσοφο, με τον ιστορικό – με τον Άνθρωπο. Μπορεί να είναι πληγή ανεπούλωτη, μπορεί και χαμόγελο ανεκδήλωτο. Μπορεί να είναι ο Χρόνος και μια σκουριά  στα όνειρα που απλώσαμε στον ήλιο για στέγνωμα ή για ουράνιο πέταγμα. Ο Χάρης Ψαρράς με τα ρυθμικά τινάγματα του Χρόνου τα καθιστά Gloria in Excelsis.

 

Θανάσης Μουσόπουλος

Ξάνθη, 28 Ιουλίου 2017

 

 

 

 

 

 

Επιμέλεια: Τηλέμαχος Αρναούτογλου

Εκπαιδευτικά
Κοινωνικά
Πολιτιστικά
Τοπικά