Η δημόσια, από ραδιοφώνου, δέσμευση του πρώην διευθυντή της Συνεταιριστικής Σχολής Θεσσαλονίκης και συνεταιριστή, κ. Νικολάου Τσούργιαννη, να θυμίσει στους ακροατές της ενημερωτικής εκπομπής του δημοτικού ραδιοφώνου ιστορίες από το Νεοχώρι, δεν περιορίστηκε μόνο σε αναμνήσεις κατά τη σημερινή μας ραδιοφωνική συνάντηση.

Είναι η επικαιρότητα των ημερών που εκ των πραγμάτων οδηγεί στην ανάγκη ανεύρεσης διεξόδων στα αλλεπάλληλα αδιέξοδα που δημιουργεί καθημερινά.

"Εσείς τον ΄πόλεμο’ του… ηλιέλαιου πως τον βιώνετε;" ρωτήσαμε τον φιλοξενούμενό μας θέλοντας να χαλαρώσουμε κάπως το ιδιαίτερα πιεστικό κλίμα των ημερών για όλους μας. Η απάντηση εκ μέρους του αφοπλιστική: "ηλιόσποροι καλλιεργούνται σε όλη τη Θράκη. Και εδώ στην Ξάνθη. Στο Κουτσό. Μια εταιρεία αγοράζει τον ηλιόσπορο και παράγουν το λάδι. Σήμερα που βρισκόμαστε σε αυτή την κατάσταση ε, πρέπει να συμμαζευτούμε κάπως. Έχουμε και άλλα αντίστοιχα έλαια, όπως βαμβακέλαιο, αραβοσιτέλαιο, σησαμέλαιο. Το ραφιναρισμένο ηλιέλαιο συσκευάζεται για να καταναλωθεί και το υπόλοιπο χρησιμοποιείται ως βιοκαύσιμο. Στην Ουκρανία χρησιμοποιείται και ως καύσιμο. Το ακούω όλο αυτό σαν να προετοιμάζουμε τον κόσμο για το ότι θα αγοράζει το ηλιέλαιο πιο ακριβά από το ελαιόλαδο χωρίς να κάνουμε πιο μπροστά στρατηγικές κινήσεις που θα μας επιτρέπει να κάνουμε το πλεονέκτημα, πλεονέκτημα και το μειονέκτημα, μειονέκτημα! Υπήρχαν εποχές, σας θυμίζω, που δεν ξέραμε τι να το κάνουμε το ηλιέλαιο! Η αλήθεια είναι ότι μας βρήκαν αλλεπάλληλες κρίσεις και απρόσμενες. Σε τέτοιες καταστάσεις αρχίζει να… χορεύει ο λύκος… Κάθε χρόνο τον Ιανουάριο χτυπάμε παλαμάκια ότι το καλοκαίρι όλα θα είναι καλύτερα από το 2019. Ακόμη αυτό το μυαλό έχουμε… Ο Θεός να βοηθήσει να πάνε όλα καλά. Ο τουρισμός είναι μια καλή ευκαιρία που ευνοεί την Ελλάδα και ευτυχώς. Όμως κι εδώ ξεφύγαμε. Παρατήσαμε τα πάντα, πήραμε μια πετσέτα στον ώμο και γίναμε γκαρσόνια! Δεν έπρεπε με τίποτε να παραμελήσουμε τον πρωτογενή τομέα. Θα σας θυμίσω ότι όταν ερχόταν ο Β' Π.Π ο Μεταξάς, μεταξύ άλλων, είχε πει στους Έλληνες: φυτέψτε σε κάθε γλάστρα στο σπίτι σας πέντε σπυριά στάρι. Όταν ήρθαν οι Γερμανοί και μετέφεραν όλα μας τα αποθέματα στη χώρα τους, καταλάβαμε το γιατί. Τα χωριά δεν πείνασαν…Κάτι υπήρχε στα χωραφάκια".

Του θυμίζουμε ότι δυο χρόνια πριν, όταν πρωτοσυναντήθηκαμε ραδιοφωνικά, είχε καταθέσει προτάσεις για την ανάπτυξη της παρανέστιας περιοχής. Ανάμεσα στις προτάσεις του, τότε, ήταν η αξιοποίηση του ποταμού και της ορεινής περιοχής για την παραγωγή ενέργειας… με υδροηλεκτρικά έργα και φωτοβολταϊκά πάνελ. Τώρα είμαστε εγκλωβισμένοι και στην ενεργειακή κρίση: "το ποτάμι δεν θα σταματήσει ποτέ να ρέει", η λακωνική του απάντηση…

Ακούστε τον κ. Ν. Τσούργιαννη

Το Νεοχώρι

Χωρίς να αφήνουμε πίσω μας τα σύγχρονα αδιέξοδα, πήγαμε πίσω το χρόνο και καταλήξαμε στο Νεοχώρι. Το χωριό του και το χωριό του πρωτοπόρου Αλέξανδρου Μπαλτατζή.

Θυμίζει τις προοπτικές που άνοιξε στην περιοχή ο σιδηροδρομικός σταθμός. Θα μπορούσε εκεί να γίνει μια πόλη. Το επέτρεπε ο χώρος. Από Δαφνώνα μέχρι Πασχαλιά. Μεγάλη προίκα ο ποταμός Νέστος. Δεν έγινε.  Ήταν φημισμένη για τα εξαιρετικής ποιότητας καπνά. Τότε η Εφορεία Καπνού υπολόγιζε ότι 92.000 στρέμματα αρωματικού καπνού καλλιεργούνταν. Αρωμάτιζαν με αυτά όλα τα καπνά, κυρίως τα αμερικάνικα…

Το ’22, με την ανταλλαγή, μετέφεραν πρόσφυγες στο χωριό και τα γειτονικά χωριά. Όταν ξέσπασε ο εμφύλιος ο πληθυσμός μεταφέρθηκε στην πόλη. Είχαν δημιουργήσει εκεί "νεκρά ζώνη" για να περιορίσουν τη δράση των ανταρτών.

Όταν επέστρεψαν βρέθηκαν αντιμέτωποι με τα "κουρασμένα" χωράφια. Χωρίς αγρανάπαυση ήρθαν οι ασθένειες και η μειωμένη παραγωγή.  Και εκεί που πουλούσαν τον καπνό τους μια χρυσή λίρα το κιλό, άρχισαν να σκέπτονται πώς θα επιβιώσουν. Άρχισαν να φεύγουν προς αναζήτηση εργασίας…

Μεταφέρει τις αναμνήσεις των μεγαλύτερων, όπως του πατέρα του, για τον Αλέξανδρο Μπαλτατζή. Ήρθε πρόσφυγας στο Νεοχώρι. Επικοινωνιακός και με ένα χάρισμα: ήταν ιδιαίτερα αγαπητός. Μιλούσε στους συγχωριανούς του για τους συνεταιρισμούς, τους έπειθε, τους οργάνωνε. Δεν ήταν εύκολο. Υπήρχε ανταγωνισμός μεταξύ και των προσφύγων και των ντόπιων. Το θαύμα όμως ήρθε μετά τον πόλεμο. Ούτε το τότε φθηνό αλάτι για συντήρηση τροφίμων δεν ήταν εύκολο να φτάσει στο χωριό. Ο συνεταιρισμός έφερε ένα βαγόνι. Έφερε λιπάσματα και πολλά άλλα. Το κόστος το ανέλαβε ο συνεταιρισμός. Με το τρένο έφτανε και η αμερικανική ανθρωπιστική βοήθεια: πιάτα και μεταλλικά μαχαιροπήρουνα made in USA.

Ο  Α. Μπαλταζής και ο Β. Ιλαντζής

Εστιάζει στις ικανότητες του Μπαλτατζή αλλά δεν ξεχνά τον συνεργάτη του Βασίλη Ιλαντζή. Τον μετέπειτα ιδρυτή και διευθυντή της ΣΕΚΕ. Εξηγεί πώς έφτιαξαν τις συνεταιριστικές οργανώσεις, πώς ανέλαβαν στις πλάτες τους όλο το βάρος οι συνεταιρισμοί, πώς χρόνο με το χρόνο η ιδέα εξαπλωνόταν, πώς χάρη σε έναν αναπτυξιακό νόμο της εποχής η Ξάνθη έγινε η "Μέκκα του Συνεταιρισμού". "Ααπό εκείνη τη δόξα της Ξάνθης συντηρούνται ακόμη πάρα πολλές οικογένειες στον νομό. Με τις συντάξεις που πήραν η ευεργεσία συνεχίζεται ως τις μέρες μας", θα πει.

Ευτυχώς, προσθέτει, υπάρχει ακόμη η ΣΕΚΕ. Έμπειροι άνθρωποι, με ικανότητες στο τιμόνι της. Θα τα καταφέρει και στη στροφή που έκανε στα τρόφιμα, εκτιμά, δηλώνοντας βέβαιος για τη συνέχιση της θεαματικής πορείας.

Η ανάπτυξη της παρενέστιας περιοχής είναι εφικτή

Επανακαταθέτει τις προτάσεις του για την παρανέστια περιοχή. Μπορεί, είναι πεπεισμένος και επιχειρηματολογεί να γίνει πάλι και άμεσα η ατμομηχανή της ανάπτυξης για όλο τον νομό. Μιλά με πάθος για την ίδρυση Συνεταιριστικής Σχολής στη Σταυρούπολη. Με το ΔΠΘ να είναι εδώ και να μπορεί να περέχει μεταπτυχιακούς τίτλους σε φοιτητές. Θα ήταν το πρώτο πανεπιστήμιο που θα το έκανε. Απορεί γιατί οι υπάρχουσες υποδομές της Σταυρούπολης δε διατίθενται στη FRONTEX που ζητά χώρους εκπαίδευσης. Λίγη βελτίωση από την τοπική αυτοδιοίκηση χρειάζονται οι υποδομές.

Μιλά για τη μαγευτική φύση και τις τουριστικές προοπτικές. Για τα αδρανή υλικά που μένουν αναξιοποίητα, ενώ είναι έτοιμα για εκμετάλλευση χρόνια τώρα, τη στιγμή που η Ιταλία από το 1970 εξάγει και μάλιστα σε μικρότερες ποσότητες. Και εκεί έρχεται να προστεθεί ένας αποταμιευτήρας γλυκού νερού, η Νεστιάδα, μια λίμνη που θα μείωνε το κόστος παραγωγής με άρδευση γεωργικών εκτάσεων όχι μόνο στην Ξάνθη αλλά και στους όμορους νομούς. Σκεφθείτε ένα προαστικό, θα πει, από την Αλεξανδρούπολη ως τη Δράμα. Θα αλλάξει όλο το σκηνικό…