Συντροφικότητα: Η μεγάλη απούσα των σημερινών σχέσεων. Γράφει ο Γιώργος Μπόσκου

 

Τα περισσότερα έμβια όντα διαχωρίζονται σε δύο φύλα: Το αρσενικό και το θηλυκό. Εξαίρεση σε αυτό αποτελούν μερικά είδη, που απαντώνται κυρίως στο φυτικό βασίλειο, τα οποία είναι ερμαφρόδιτα, δηλαδή δεν έχουν ξεχωριστά φύλα αλλά διαθέτουν συνδυασμό αρσενικών και θηλυκών γενετικών γνωρισμάτων.

Ο προαναφερθείς διαχωρισμός, ο οποίος υφίσταται εδώ και πολλά εκατομμύρια χρόνια, σχεδόν από απαρχής της εξέλιξης των ειδών, αποσκοπεί σε έναν και μόνο σκοπό: Στη διαιώνιση του κάθε είδους, μέσω της ερωτικής συνεύρεσης των δύο διαφορετικών φύλων. Παράλληλα όμως με αυτό, εξασφαλίζεται και η μεταξύ τους αρμονική συμβίωση.

Η συμβίωση είναι μια πολύ ωραία λέξη, που συνδυάζεται με μια εξίσου ωραία λέξη, την συντροφικότητα. Η μεν πρώτη προκύπτει από τον συνδυασμό του συν και βιώνω, δηλαδή διαβιώ με κάποιον άλλο. Η δε δεύτερη προκύπτει από τον συνδυασμό του συν και τρέφω ή τρέφομαι, δηλαδή τρώω με κάποιον άλλο. Στην ουσία, αυτές οι δύο λέξεις είναι συνώνυμες και φέρουν την ίδια βαρύτητα στο νόημα τους.

Η συντροφικότητα διέπει τις σχέσεις των δύο φίλων από πολύ παλιά. Είναι εκείνη η νοητή γέφυρα που ενώνει το αρσενικό και το θηλυκό και τα θέτει στο πλαίσιο της αρμονικής συνύπαρξης. Αποτελεί την βάση και την ουσία των διαπροσωπικών σχέσεων. Τουλάχιστον, έτσι ήταν στο παρελθόν, και δεν αναφέρομαι σε πολύ μακρινές εποχές, αλλά και πιο πρόσφατα, μέχρι και περίπου το τέλος του προηγούμενου αιώνα.

Σήμερα, όμως, κάτι έχει αλλάξει. Η συντροφικότητα πλέον απουσιάζει από την πλειοψηφία των σχέσεων. Γιατί, όμως, κάτι τόσο ουσιώδες είναι στην εποχή μας ανύπαρκτο;

Πολλές κοινωνιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι διαπροσωπικές σχέσεις περνούν πολύ μεγάλη κρίση, κυρίως κατά την τελευταία εικοσαετία. Το κάλεσμα της φύσης, ή αλλιώς η έμφυτη ανάγκη για συνεύρεση των δύο φίλων, δεν είναι πια τόσο έντονο, όσο στο παρελθόν. Υπάρχει μια αποστασιοποίηση μεταξύ των ανδρών και των γυναικών. Το πρόβλημα αυτό κινείται σε πολλά επίπεδα.

Οι φρενήρεις ρυθμοί, που χαρακτηρίζουν την εποχή μας, όπου τα πάντα πρέπει να γίνουν όσο πιο άμεσα και τοβ δυνατόν ταχύτερα, δεν επιτρέπουν στους ανθρώπους να συνευρίσκονται τακτικά, όσο παλιά, λόγω έλλειψης προσωπικού χρόνου. Εξάλλου, ο πολίτης του σύγχρονου κόσμου διακατέχεται από το σύνδρομο της επαγγελματικής και κοινωνικής καταξίωσης. Αυτό οδηγεί στην υιοθέτηση ενός ατομικού, ωφελιμιστικού μοντέλου διαβίωσης, που δεν αφήνει πολύ περιθώριο στις διαπροσωπικές, και δει στις ερωτικές σχέσεις, να αναπτυχθούν και να αποτελέσουν το υγιές κομμάτι της καθημερινότητας.

Το καπιταλιστικό μοντέλο ανάπτυξης, που κυριαρχεί σχεδόν σε όλες τις χώρες, έχει δώσει μια κατεύθυνση προς την απόλυτη αφοσίωση στα επαγγελματικά. Η  εργασία και η οικονομική εξασφάλιση έχουν γίνει το άπαν της ύπαρξης. Οπότε, αυτό απομακρύνει τους περισσότερους άνδρες και γυναίκες από το να επενδύουν και σε πιο προσωπικά θέματα, καθότι η δουλειά έχει την απόλυτη προτεραιότητα. Βέβαια, σε αυτό το τελευταίο βοήθησε πολύ και η οικονομική ύφεση των τελευταίων ετών. Εξαιτίας της, όλο και πιο πολλοί θέτουν σε πρώτη ανάγκη την επιβίωση τους, μέσω της εξασφάλισης σταθερής εργασίας, θέτοντας έτσι στο περιθώριο και άλλες ουσιώδεις ανάγκες.

 

 

Τα οικονομικά θέματα ανέκαθεν έπαιζαν σημαντικό ρόλο στις σχέσεις των ζευγαριών. Πολύ περισσότερο σήμερα, εξαιτίας και της δομής αλλά και της κυρίαρχης αντίληψης της κοινωνίας για οικονομική αυτονομία και άνετη διαβίωση. Όταν αυτά τα τελευταία δεν είναι εξασφαλισμένα, οι σχέσεις διαλύονται. Και ειδικά όταν ο άντρας, που παραδοσιακά θεωρείται  ο οικονομικός στυλοβάτης της οικογένειας, αδυνατεί να αντεπεξέλθει σε αυτό τον ρόλο. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι οι άνεργοι άνδρες δεν έχουν σχεδόν καμία ελπίδα για σύναψη σχέσης με το άλλο φύλο, μιας και το θηλυκό επιδιώκει την ασφάλεια και την σιγουριά από το αρσενικό, και με οικονομικούς όρους.

Και σε αυτό το θέμα, η τεχνολογία δυστυχώς έχει παίξει πάλι τον αρνητικό της ρόλο. Τα διάφορα κοινωνικά δίκτυα, οι ιστοσελίδες γνωριμιών, τα chatrooms και η ψηφιακή βιομηχανία του πορνό, όλα  έχουν συμβάλει στον ευτελισμό των σχέσεων. Σήμερα, είναι πιο εύκολο να φαντασιώνεσαι ή να επικοινωνείς με τον άλλο από απόσταση, με την χρήση ηλεκτρονικών μορφών επικοινωνίας. Υπάρχει φόβος αλλά και αδιαφορία για πιο ουσιώδη, διαπροσωπική επαφή, για συναισθηματική επένδυση στον άλλο και για προσπάθεια συνύπαρξης, με απώτερο σκοπό τη συντροφικότητα.

Επικρατεί, παράλληλα, και μια τάση να θεωρείται ο άλλος ως δεδομένος. Αυτή η τάση συνδέεται άρρηκτα με έναν  υπέρμετρο εγωισμό, που διακατέχει πολλούς ανθρώπους, ως μια ακόμη απόρροια του καπιταλιστικού μοντέλου διαβίωσης. Ο εγωισμός όμως εξουδετερώνει το συναίσθημα. Και επειδή τίποτα και κανείς δεν αποτελεί δεδομένη κατάσταση, θα υπάρξει σταδιακά η  φθορά στη σχέση και ο αναμενόμενος χωρισμός.

 Η πραγματικότητα των σημερινών σχέσεων είναι πολύ θλιβερή. Η έλλειψη διάθεσης για συναισθηματική επένδυση, λόγω εγωκεντρικών συμπεριφορών και υλιστικών προτεραιοτήτων, ωθεί στην αποστασιοποίηση και στην έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ του αρσενικού και του θηλυκού. Αν η μοναξιά, έναντι της συντροφικότητας, θεωρείται «συνετή» επιλογή για πολλούς και πολλές, τότε υπάρχει πραγματικά σοβαρό πρόβλημα, μια μορφή ψυχολογικής παθογένειας.

Η συντροφικότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική και για τα δύο φύλα. Αποτελεί μια βιοψυχική ανάγκη τόσο για το αρσενικό όσο και για το θηλυκό. Η απουσία της από την πλειοψηφία των σχέσεων του σήμερα είναι αρκετά ανησυχητική. Θα πρέπει να επιδιώκουμε τη συντροφικότητα στις διαπροσωπικές μας σχέσεις, διότι αυτό είναι κάτι απόλυτα υγιές. Διαφορετικά, οι συνέπειες της έλλειψης της θα είναι πολύ δυσάρεστες μακροπρόθεσμα, και αυτό θα γίνει αισθητό κυρίως σε ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο.

 

 

 

 

 

 

 

 

Επιμέλεια: Τηλέμαχος Αρναούτογλου

Κοινωνικά
Πολιτιστικά
Τοπικά