Του Θανάση Μουσόπουλου

Προσεγγίζοντας τη Λογοτεχνία της Κύπρου,  με την ευκαιρία των 50 χρόνων από την τουρκική εισβολή και την πληγή της Κύπρου, στο πρώτο άρθρο μιλήσαμε για τον Στασίνο τον  Κύπριο  και τα Κύπρια Έπη, ενώ στο δεύτερο αναφερθήκαμε στη  Στωική Φιλοσοφία και στον Ζήνωνα τον  Κιτιέα.

  Στο τρίτο άρθρο θα αναφερθούμε στην παρουσία του Χριστιανισμού στο νησί, όπως περιγράφεται στις Πράξεις των Αποστόλων, και την περαιτέρω πορεία του.

Στις «Πράξεις των Αποστόλων» (Κεφάλαιο 13ο) διαβάζουμε   «Οὗτοι μὲν οὖν ἐκπεμφθέντες ὑπὸ τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου κατῆλθον εἰς τὴν Σελεύκειαν, ἐκεῖθεν τε ἀπέπλευσαν εἰς τὴν Κύπρον».

  [= Έτσι λοιπόν αυτοί, οι Απόστολοι Βαρνάβας και Παύλος, σταλμένοι από το Άγιο Πνεύμα, κατέβηκαν στη Σελεύκεια κι από ‘κει με πλοίο πήγαν στην Κύπρο.  Όταν έφτα­σαν στη Σαλαμίνα της Κύπρου, κήρυτταν το λόγο του Θεού στις συναγωγές των Ιουδαίων. Βοηθό είχαν μαζί τους τον Ιωάννη. Αφού διέσχισαν το νησί, έφτασαν στην Πάφο].

   Η αφετηρία  του Χριστιανισμού στην Κύπρου γίνεται με την παρουσία του Παύλου. Ο εκπαιδευτικός Γιάννης Πεγειώτης σε σχετικό άρθρο αναφέρει:

«Ο Απόστολος Παύλος ο χαλκέντερος φωτιστής της Ευρώπης και της Ανατολής ήταν έμμεσα συνδεμένος με την Κύπρο και τους Κυπρίους. Πρωταρχική και κορυφαία η σύνδεσή του με τον Απόστολο Βαρνάβα, παλαιό του γνώριμο και συνοδοιπόρο στις οδούς της νεανικής μελέτης στις επιφανείς σχολές και τα διδακτήρια της εποχής.

Ο βιογράφος του Αποστόλου Βαρνάβα, Κώστας Μυριανθέας αναφέρει: «Γνωρίζουμε πως ο Βαρνάβας μας ήτο φίλος και συμμαθητής με τον Σαϋλο από την Ταρσό. Στην Αντιόχεια γνώρισε ο Απόστολος Παύλος και του ζηλωτές Κυπρίους κήρυκες τους Χριστιανούς που μετοικούντες από τα Ιεροσόλυμα δεν ξέχασαν τον Χριστό την Εκκλησία  και τη διδασκαλία Του. Εδώ στην Αντιόχεια κατά την περίοδο που δίδασκε ο Βαρνάβας και ο Παύλος ονομάστηκαν οι του Κυρίου μαθητές και ακόλουθοι, χριστιανοί.

   Ο Απόστολος Παύλος προτού ακόμη ακολουθήσει τον θαλάσσιο δρόμο που θα τον οδηγούσε στην Κύπρο και την ίδρυση της  Εκκλησίας του νησιού είχε ήδη γνωρίσει το ήθος, την αρετή την παράκληση στον βίο εκλεκτών Κυπρίων χριστιανών. Πρώτος των Κυπρίων αδελφών που γνώρισε στο πρόσωπο του την αγαπητική καρδία των ανθρώπων του νησιού, ο Απόστολος Βαρνάβας, ο εκλεκτότερος και συνετότερος των Κυπρίων. Αυτή ήταν μια από τις όψεις του μεγάλου θέματος της συναντήσεως του Αποστόλου Παύλου με την Κύπρο και τους ανθρώπους της στο διάβα της ιστορίας».

  O καθηγητής Χρήστος Κ. Οικονόμου, εξάλλου, σημειώνει:  «Ο Κύπριος Απόστολος Βαρνάβας με την καθοριστική παρέμβασή του στον κύκλο των Αποστόλων, καθιέρωσε τον Παύλο ως νέο Απόστολο των εθνών. Μπροστά στην απειλή θανάτωσης του Παύλου από τους Ιουδαίους των Ιεροσολύμων, οι μαθητές τον κατέβασαν στην Καισάρεια και από εκεί τον έστειλαν στην Ταρσό (Πράξ. 9,26–31).

  Να συμπληρώσουμε  ότι οι Πράξεις γράφτηκαν πιθανώς το 62 μ.Χ. και οπωσδήποτε πριν από το 64, γιατί σ’ αυτές δεν αναφέρεται τίποτε για τον μαρτυρικό θάνατο των δυο κορυφαίων αποστόλων Πέτρου και Παύλου που συνέβη στη Ρώμη το 64 μ.Χ. Καλύπτουν έτσι τα γεγονότα μεταξύ 33 και 62/63 μ.Χ.. Στις Πράξεις των Αποστόλων αναφέρεται συχνά η Κύπρος όπως και Κύπριοι που είχαν σχέση με τις προσπάθειες οργάνωσης της πρώτης Χριστιανικής Εκκλησίας.

    Ο Απόστολος Βαρνάβας θεωρείται ο ιδρυτής και ο προστάτης της Εκκλησίας της Κύπρου και υπήρξε ο πρώτος επίσκοπος Σαλαμίνος. Σύμφωνα με μια παράδοση ο Βαρνάβας από την Κύπρο κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Ιερουσαλήμ, στη Ρώμη και την Αλεξάνδρεια και επέστρεψε πάλι στην Κύπρο όπου και μαρτύρησε στη Σαλαμίνα. Εκεί λιθοβολήθηκε από τους Ιουδαίους και τους ειδωλολάτρες  (ίσως το 57 μ.Χ. ή το 61 μ.Χ.), και στη συνέχεια τον έκαψαν.

   Πολύ χαρακτηριστικό είναι το Απολυτίκιο Αποστόλου Βαρνάβα - Ήχος α'

«Τὸ μέγα κλέος τῆς Κύπρου, τῆς Οἰκουμένης τὸν κήρυκα, τῶν Ἀντιοχέων τὸν πρῶτον τῆς χριστωνύμου κλήσεως ἀρχιτέκτονα,τῆς Ρώμης τὸν κλεινόν εἰσηγητήν, καὶ θεῖον τῶν εθνῶν σαγηνευτήν,τὸ τῆς χάριτος δοχεῖον τοῦ Παρακλήτου Πνεύματος τὸν ἐπώνυμον, Ἀπόστολον τὸν μέγαν, τὸν τοῦ θείου Παύλου συνέκδημον,τῶν ἐβδομήκοντα πρῶτον, τῶν δώδεκα ἰσοστάσιον πάντες συνελθόντες σεπτῶς οἱ πιστοί, τὸν Βαρνάβαν ἄσμασι στέψωμεν, πρεσβεύει γαρ Κυρίῳ, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχάς ἡμῶν»

  Στην Καθολική εκκλησία ο Απόστολος Βαρνάβας θεωρείται ο πρώτος Επίσκοπος του Μιλάνου και ιδρυτής της εκεί εκκλησίας.

Να υπενθυμίσουμε ότι  στο διάστημα 30 π.Χ. έως 330 μ.Χ. η Κύπρος ανήκει στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, ενώ στη συνέχεια  (330 - 1191 μ.Χ.) είναι τμήμα του Βυζαντίου. Ακολουθεί ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος και οι Νατες ιππότες (1191-2), η Φραγκοκρατία (1192 - 1489) η Ενετοκρατία (1489 - 1571), η Οθωμανική κατοχή (1571 - 1878) και η Βρετανική κυριαρχία (1878 - 1960). Στις 16 Αυγούστου 1960 η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη κυρίαρχη Δημοκρατία.

  Στα επόμενα κείμενα θα ασχοληθούμε με την τέχνη του λόγου κατά την Βυζαντινή Περίοδο και  κατά την Φραγκοκρατία.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

ΞΑΝΘΗ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2024