Το Ισραήλ και η Χαμάς συμφώνησαν στους όρους για την απελευθέρωση όλων των ομήρων, που κρατούνται από την παλαιστινιακή ένοπλη οργάνωση στη Γάζα, σηματοδοτώντας μια σημαντική πρόοδο στις διαπραγματεύσεις με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών και του Κατάρ για τον τερματισμό του διετούς πολέμου. H κατάπαυση του πυρός θα τεθεί σε ισχύ το απόγευμα, αφού εγκριθεί από το υπουργικό συμβούλιο του Ισραήλ (η ψηφοφορία έχει οριστεί για τις 18.00).

«Είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος να ανακοινώσω ότι, το Ισραήλ και η Χαμάς ενέκριναν και υπέγραψαν και οι δύο την Πρώτη Φάση του Ειρηνευτικού μας Σχεδίου», δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την Τετάρτη. «Αυτό σημαίνει ότι ΟΛΟΙ οι όμηροι θα απελευθερωθούν πολύ σύντομα και ότι το Ισραήλ θα αποσύρει τα στρατεύματά του σε προκαθορισμένη γραμμή, ως πρώτο βήμα προς μια Ισχυρή, Διαρκή και Αιώνια Ειρήνη».

Το Ισραήλ, η Χαμάς και το Κατάρ επιβεβαίωσαν αργότερα ότι, έχει επιτευχθεί συμφωνία για την απελευθέρωση των ομήρων.

Σύμφωνα με αυτή, η Χαμάς αναμένεται να απελευθερώσει περίπου 20 άτομα, που απήχθησαν κατά τις επιθέσεις του Οκτωβρίου 2023 και παραμένουν εν ζωή, καθώς και τις σορούς περισσότερων από είκοσι ομήρων, που πέθαναν στην αιχμαλωσία. Το Ισραήλ, με τη σειρά του, θα αποφυλακίσει σχεδόν 2.000 Παλαιστίνιους κρατούμενους, ενώ θα προχωρήσει σε απόσυρση στρατευμάτων και επανέναρξη της ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη Γάζα.

Ο Τραμπ, σε συνέντευξή του στο Fox News, δήλωσε ότι, αναμένει η απελευθέρωση των ομήρων να γίνει «πιθανότατα» τη Δευτέρα.

Εφόσον η συμφωνία τηρηθεί, θα αποτελέσει σημαντικό βήμα προς τον τερματισμό της σύγκρουσης, που ξέσπασε μετά την επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 και έχει βυθίσει τη Μέση Ανατολή σε κρίση. Θα συνιστούσε επίσης μια μεγάλη διπλωματική νίκη για τον Τραμπ, ο οποίος είχε παρουσιάσει την περασμένη εβδομάδα ένα σχέδιο 20 σημείων για τον τερματισμό της σύγκρουσης και φαίνεται πιθανό να ταξιδέψει στην περιοχή για να παραστεί στον εορτασμό της συμφωνίας.

Καθώς οι διαπραγματεύσεις πλησίαζαν σε συμφωνία, ο Τραμπ είχε δηλώσει νωρίτερα την Τετάρτη στους δημοσιογράφους ότι, θα μπορούσε να επισκεφθεί τη Μέση Ανατολή «προς το τέλος της εβδομάδας» -πιθανότατα το Σάββατο ή την Κυριακή.

«Θα πάω πιθανότατα στην Αίγυπτο», είπε ο Τραμπ, προσθέτοντας, απαντώντας σε ερώτηση ότι, «ίσως πάω πριν την απελευθέρωση των ομήρων ή αμέσως μετά».

Σε μεταγενέστερη συνέντευξη με τον δημοσιογράφο Μπαράκ Ράβιντ του Axios, ο Τραμπ ανέφερε ότι είναι πιθανό να επισκεφθεί και το Ισραήλ, ενώ εξέφρασε την πρόθεσή του να εκφωνήσει λόγο ενώπιον του κοινοβουλίου της χώρας, της Κνεσέτ. «Θέλουν να δώσω μια ομιλία στην Κνεσέτ και σίγουρα θα το κάνω αν το επιθυμούν», δήλωσε σύμφωνα με το Axios.

H πρώτη φάση της συμφωνίας

Η Χαμάς επιβεβαίωσε ότι, επιτεύχθηκε συμφωνία «για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, την απόσυρση των δυνάμεων κατοχής, την είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας και τη διευκόλυνση της ανταλλαγής κρατουμένων», σύμφωνα με ανακοίνωση στο κανάλι της στο Telegram.

Η ανακοίνωση σημείωνε ότι, η οργάνωση εκτιμά τις προσπάθειες των μεσολαβητών Κατάρ, Αιγύπτου και Τουρκίας και, σε μια ασυνήθιστη μεταβολή ύφους, πρόσθεσε δε ότι αναγνωρίζει «τις προσπάθειες του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ».

Η Χαμάς κάλεσε τον  πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και άλλους μεσολαβητές να διασφαλίσουν ότι, το Ισραήλ θα τηρήσει τους όρους της συμφωνίας, προσθέτοντας ότι, η οργάνωση «δεν θα παραιτηθεί ποτέ από τα εθνικά δικαιώματα του λαού μας έως ότου επιτευχθούν ελευθερία, ανεξαρτησία και αυτοδιάθεση».

Επίσης, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε στην πλατφόρμα X ότι, πρόκειται για «μια σπουδαία μέρα για το Ισραήλ» και ανακοίνωσε ότι, θα συγκαλέσει το υπουργικό συμβούλιο για να εγκρίνει τη συμφωνία. «Με τη βοήθεια του Παντοδύναμου, θα συνεχίσουμε να πετυχαίνουμε όλους τους στόχους μας και να επεκτείνουμε την ειρήνη με τους γείτονές μας», έγραψε.

Σε ξεχωριστή ανακοίνωση, το υπουργείο Εξωτερικών του Κατάρ ανέφερε ότι, επήλθε συμφωνία «σε όλες τις διατάξεις και τους μηχανισμούς εφαρμογής της πρώτης φάσης της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα», η οποία θα επιφέρει την απελευθέρωση κρατουμένων και ομήρων και από τις δύο πλευρές, καθώς και την επανέναρξη της παροχής βοήθειας. Οι λεπτομέρειες αναμένεται να ανακοινωθούν αργότερα.

Η αρχική επίθεση της Χαμάς είχε προκαλέσει τον θάνατο περίπου 1.200 ανθρώπων, ενώ σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Γάζας, που ελέγχεται από τη Χαμάς, πάνω από 66.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί στη σύγκρουση. Ο πόλεμος του Ισραήλ προκάλεσε λιμό σε τμήματα του θύλακα, σύμφωνα με όργανο, που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ, ενώ μια άλλη επιτροπή του ΟΗΕ χαρακτήρισε τις ισραηλινές ενέργειες ως γενοκτονία.

Πέραν αυτών, η σύγκρουση πυροδότησε επιθέσεις των ανταρτών Χούθι εναντίον εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, καθώς και ισχυρά πλήγματα του Ισραήλ στον Λίβανο.

Επόμενα βήματα

Η συμφωνία επιτεύχθηκε στο αιγυπτιακό θέρετρο Σαρμ Ελ-Σέιχ, ύστερα από διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν την παρουσίαση του σχεδίου του Τραμπ. Ορισμένα περίπλοκα στοιχεία της πρότασης παραμένουν προς διευθέτηση, καθώς οι δύο πλευρές διαφωνούν σε ζητήματα, όπως ο ενδεχόμενος αφοπλισμός της Χαμάς.

Ο γαμπρός και στενός συνεργάτης του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, καθώς και ο απεσταλμένος για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, βρίσκονται στην Αίγυπτο ως ενδιάμεσοι των διαπραγματεύσεων.

Η Χαμάς, η οποία έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλους, απήγαγε 250 άτομα στην επίθεση που πυροδότησε τον πόλεμο στη Γάζα, με την πλειονότητα να έχει απελευθερωθεί κατά τη διάρκεια προηγούμενων εκεχειριών.

Η τύχη όσων παραμένουν αιχμάλωτοι αποτελεί ζήτημα μεγάλης πολιτικής και κοινωνικής φόρτισης στο Ισραήλ, με τις οικογένειές τους να απευθύνουν τακτικά εκκλήσεις στον Τραμπ -όπως είχαν κάνει και στον προκάτοχό του, Τζο Μπάιντεν- να παρέμβει για την απελευθέρωσή τους.

Η συμφωνία αναμένεται να οδηγήσει σε κατάπαυση του πυρός, που θα αναστείλει τις ισραηλινές επιχειρήσεις στην Πόλη της Γάζας -την de facto πρωτεύουσα του θύλακα-, το τελευταίο κεφάλαιο μιας εκστρατείας, που έχει καταστρέψει τη Λωρίδα, σκοτώνοντας δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και προκαλώντας σοβαρή ανθρωπιστική κρίση.

Αν και η συμφωνία αποτελεί πρώτο βήμα προς αυτό που ο Τραμπ ευελπιστεί να είναι μια διαρκής ειρήνη, πολλά ερωτήματα παραμένουν σχετικά με το κατά πόσο η εκεχειρία μπορεί να διατηρηθεί και αν τα μέρη θα μπορέσουν να συμφωνήσουν στα εναπομείναντα ζητήματα.

«Υπάρχουν πολλοί λόγοι να είμαστε επιφυλακτικοί ως προς το αν αυτή η συμφωνία θα προχωρήσει πέρα από την αρχική της φάση», δήλωσε στο Bloomberg ο Γιουσέφ Μουνάιερ, επικεφαλής του Προγράμματος Παλαιστίνης/Ισραήλ και ανώτερος ερευνητής στο Arab Center Washington DC.

Η οριστικοποίηση του καταλόγου των Παλαιστίνιων κρατουμένων, που θα απελευθερωθούν θα μπορούσε επίσης να αποδειχθεί χρονοβόρα διαδικασία. Ο Νετανιάχου, του οποίου η δεξιά-θρησκευτική κυβέρνηση πρέπει να εγκρίνει τη συμφωνία, είναι πιθανό να αντιταχθεί στην απελευθέρωση των οργανωτών των επιθέσεων αυτοκτονίας της Χαμάς ή των Παλαιστινίων που συμμετείχαν στην επιδρομή της 7ης Οκτωβρίου, η οποία προκάλεσε τον θάνατο 1.200 ανθρώπων.

Το σχέδιο, που έχει παρουσιάσει τις τελευταίες εβδομάδες ο Τραμπ προβλέπει ότι, τα μέλη της Χαμάς θα καταθέσουν τα όπλα τους με αντάλλαγμα αμνηστία και ότι η οργάνωση, η οποία υποστηρίζεται από το Ιράν, θα αντικατασταθεί από μια μεταβατική κυβέρνηση Παλαιστίνιων τεχνοκρατών υπό ένα «Συμβούλιο Ειρήνης» που θα προεδρεύεται από τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο. Η Χαμάς επί μακρόν αρνείται τον αφοπλισμό και απορρίπτει οποιαδήποτε ξένη διακυβέρνηση στη Γάζα.

Το Ισραήλ, από την πλευρά του, έχει απορρίψει κάθε μελλοντικό ρόλο για την Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία διοικεί τμήματα της Δυτικής Όχθης. Ο Τραμπ έχει προτείνει η Παλαιστινιακή Αρχή να αναλάβει τη διακυβέρνηση της Γάζας αφού προηγηθεί «μεταρρύθμιση».

Ο Τραμπ δήλωσε ότι, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συμβάλουν στη διατήρηση της ειρήνης και στην ανοικοδόμηση της Γάζας.

«Η Γάζα θα γίνει ένας ειρηνικός, πολύ ασφαλέστερος τόπος», είπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ στη συνέντευξή του στο Fox News, προσθέτοντας ότι είναι «πολύ βέβαιος πως θα υπάρξει ειρήνη στη Μέση Ανατολή».