-Θα δώσουμε τον λόγο σε έναν σύγχρονο και σε έναν αρχαίο αναλυτή της πραγματικότητας - πόσο άμεσοι!

O Tσαρλς Τίλλυ (1929 – 2008) στο βιβλίο του «Εξαναγκασμός, κεφάλαιο και Ευρωπαϊκά κράτη 990 – 1992 μ.Χ.» (εκδ. Κυρομάνος, 2008) αναλύει πολύ πειστικά τον τρόπο που η οικονομική εκμετάλλευση και η πολεμική-στρατιωτική επιβολή συμπλέκονται.

 Γίνεται κατανοητό πώς επεισόδια ειρήνης και συνεργασίας εξηγούνται ‘ως τακτικές κινήσεις των κρατών σε ένα αέναο παιχνίδι ενδυνάμωσης της θέσης τους στην διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα’ σημειώνει ο μεταφραστής – επιμελητής του τόμου στην εμπεριστατωμένη εισαγωγή του Μ. Μαραγκουδάκης, ενώ παρακάτω παρατηρεί «Θεωρώντας τον πόλεμο ως την ουσία της πολιτικής, [..] μας επιτρέπει να δούμε ξεκάθαρα την σχέση πολέμου και διαμόρφωσης κρατικών θεσμών».

 Ο ίδιος ο Τίλλυ το δηλώνει με σαφήνεια: «Όλοι οι θεσμοί, και στον ίδιο βαθμό, αποτελούν απόρροια του πολέμου».

Ο Θουκυδίδης και οι απόψεις του για την Παθολογία του Πολέμου, και συνάμα της Ειρήνης, είναι διαχρονικά επίκαιρες.

 Παραθέτω την κατά τη γνώμη μου αντιπροσωπευτικότερη ενότητα:[3.82.2]

«Ένεκα τωόντι εμφυλίων σπαραγμών, ενέσκηψαν εις τας πόλεις πολλαί και μεγάλαι συμφοραί, αι οποίαι παρουσιάζονται και θα εξακολουθήσουν να παρουσιάζωνται πάντοτε, εφόσον η ανθρωπίνη φύσις μένει η ιδία, φέρουν όμως βαρύτερον ή έλαφρότερον χαρακτήρα και διαφέρουν κατά την μορφήν, αναλόγως της μεταβολής των παρουσιαζομένων εκάστοτε περιστάσεων. Διότι εν καιρώ μεν ειρήνης και ευημερίας και αι πόλεις και οι ιδιώται διαπνέονται από ευγενέστερα αισθήματα, καθόσον δεν περιπίπτουν υπό την πίεσιν αναποτρέπτων αναγκών.

Αλλ’ ο πόλεμος, αφαιρών ολίγον κατ’ ολίγον από τους ανθρώπους την καθημερινήν ευμάρειαν, γίνεται διδάσκαλος βίαιος, και τείνει ν’ αφομοιώση τας διαθέσεις των πολλών προς την παρούσαν αυτών κατάστασιν».

 (μετ. Ελευθέριου Βενιζέλου).

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ 28/10/25