Σε όλες τις χώρες του κόσμου, όπου υπάρχουν οργανωμένες κοινωνίες με δημοκρατικές δομές, παρατηρείται το φαινόμενο ή η συνήθεια οι πολίτες να αποδίδουν την ευθύνη για τα προσωπικά τους δεινά στη κακή λειτουργία του Κράτους.

Η δική μας χώρα ασφαλώς δεν εξαιρείται της παραπάνω συνήθειας. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία, οι Έλληνες πολίτες έχουν εκφράσει, έστω και μία φορά, το παράπονο ότι η Πολιτεία ή το Κράτος ή η εκάστοτε Κυβέρνηση με τις αποφάσεις που παίρνει και τα διάφορα νομοθετήματα, αντί να τους επιλύσει τα προβλήματα, τους έχει επιφέρει περισσότερα. Με άλλα λόγια,  «φταίει το σύστημα» για ότι κακό συμβαίνει σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.

Ασφαλώς και κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός ότι το Κράτος ή η Πολιτεία έχει αρκετές ευθύνες απέναντι στους πολίτες. Η κύρια ευθύνη είναι να εξασφαλίσει ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης και ίσες ευκαιρίες για το κάθε μέλος της κοινωνίας. Οι πολίτες, με το ισχυρό δικαίωμα της ψήφου, επιλέγουν κάθε φορά τους αιρετούς αντιπροσώπους τους, που θα τους εκπροσωπήσουν, στα πλαίσια της κρατικής λειτουργίας, και θα μεριμνήσουν ώστε τα αιτήματά τους να υλοποιηθούν. Και σίγουρα, ο κάθε πολιτικός που εκλέγεται από τη λαϊκή βάση και του δίνεται η πρόσβαση στη κοινοβουλευτική έδρα, έχει την υποχρέωση να ικανοποιήσει, στο μέτρο του δυνατού και μέσα στα πλαίσια της νομιμότητας, τις επιθυμίες και τα αιτήματα των πολιτών που τον εξέλεξαν.

Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η κανονικότητα και να υπάρξει εύρυθμη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού, υπάρχει μια προϋπόθεση: Όχι μόνη η Πολιτεία να αναλάβει τις ευθύνες της απέναντι στους πολίτες της, αλλά και οι ίδιοι οι πολίτες να αναλάβουν τις ευθύνες τους απέναντι στη Πολιτεία ή το Κράτος.

Αν δοκιμάσουμε να δούμε τα πράγματα σε ορθολογική βάση, τότε θα διαπιστώσουμε το εξής: Προκείμενου να υπάρξει ευνομούμενη κοινωνία, θα πρέπει πρώτα να εξασφαλιστεί  μια αρμονική σχέση συνεργασίας μεταξύ του Κράτους και των πολιτών. Αυτό επιτυγχάνεται μόνο με συνειδητοποίηση των ευθυνών του Κράτους απέναντι στον πολίτη όσο και του πολίτη απέναντι στο Κράτος.

Και σε αυτό το σημείο, ας επικεντρωθούμε στο κύριο, που αποτελεί και τη θεματική του άρθρου: Ποιες οι ευθύνες των πολιτών απέναντι στο Κράτος; Μια  σημαντική ευθύνη  ασφαλώς είναι η απόδοση των φόρων, που επιβάλει η Πολιτεία, με απώτερο  σκοπό τη συλλογή χρημάτων, τα οποία θα επενδυθούν σε κοινωνικές παροχές, όπως η Υγεία και η Εκπαίδευση.

Σε μια ιδανική Δημοκρατία, με δίκαιο φορολογικό σύστημα, η υπεύθυνη απόδοση φόρου από τον κάθε πολίτη θα μεταφράζονταν σε έσοδα του Κράτους, που θα αξιοποιούνταν προς όφελος του ιδίου και των συμπολιτών του, ώστε να εξασφαλιστεί με αυτό τον τρόπο ένα ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο για όλους.

Όμως, οι ιδανικές καταστάσεις ανάγονται στη σφαίρα της Ουτοπίας. Και επειδή το κυνήγι της Ουτοπίας οδηγεί πάντα σε αδιέξοδα, θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα πάντα σε λογικά πλαίσια και με μετριοπαθή διάθεση. Αυτό σημαίνει ότι και σε μια κοινωνία ή Δημοκρατία που δυσλειτουργεί, θα πρέπει πάλι οι πολίτες να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους απέναντι στο Κράτος.

Αλλά  εκτός από το να μην φοροδιαφεύγουν, οι πολίτες θα πρέπει να  σέβονται και τους νόμους και τις κρατικές αποφάσεις, και να μην παρανομούν ή παρατυπούν. Βέβαια, στη περίπτωση ενός άδικου ή σκληρού νόμου, δεν θα πρέπει να διαμαρτυρηθούν και να απαιτήσουν την κατάργησή του ή την αναθεώρησή του; Η απάντηση είναι ότι ασφαλώς και θα πρέπει να το πράξουν, γιατί έχουν νόμιμο δικαίωμα να το κάνουν, αλλά πάντα μέσα σε ορθολογικά πλαίσια,  δίχως να ωθούνται σε ακρότητες, που θα μπορούσαν  να θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο την έννομη τάξη και λειτουργία των δομών του Κράτους.

Οπότε, με βάση τα παραπάνω, είναι σωστό να πούμε ότι για να μπορούμε να απαιτούμε, θα πρέπει πρώτα  εμείς οι ίδιοι να λειτουργούμε σωστά. Άρα, ο κάθε πολίτης που σέβεται τον εαυτό του, θα πρέπει να μάθει να τηρεί  τις βασικές υποχρεώσεις του (απόδοση φόρων, σεβασμός των νόμων και των θεσμών του Κράτους). Μόνο τότε θα έχει και δικαίωμα διαμαρτυρίας για τυχόν άνιση μεταχείριση  του από τους εκπροσώπους της Πολιτείας.

Ας μην ξεχνούμε άλλωστε και το εξής: Το Κράτος το διαμορφώνουμε εμείς οι ίδιοι οι πολίτες, με την άσκηση του δικαιώματος ψήφου. Οι κυβερνήσεις είναι απόρροια των επιλογών της πλειοψηφίας των πολιτών, που απαρτίζουν το εκλογικό σώμα. Αυτό από μόνο του αποτελεί και την μεγαλύτερη ευθύνη του πολίτη απέναντι στο Κράτος: Το να επιλέγει σωστές και δίκαιες κυβερνήσεις που θα τον εκπροσωπήσουν επάξια και θα του εξασφαλίσουν μια κοινωνία ευνομίας και ίσων ευκαιριών.