Ο τόπος έχει πολλά να διηγηθεί. Περισσότερα από όσα φαίνονται…Παλιές ιστορίες με πρωταγωνιστές ανθρώπους που πέρασαν κι άφησαν πολλά πίσω τους…

Ο Δημήτρης Γκαγκαλίδης παίρνοντας αφορμή από την αυριανή εκδήλωση της ΟΕΒΕΞ  στην οποία θα τιμηθούν γυναίκες της Ξάνθης, αποφάσισε σήμερα να μας ξεναγήσει στα πολιτιστικά στέκια της Παλιάς Πόλης, παλαιότερα και σύγχρονα και να μας συστήσει γυναίκες –αλλά και άνδρες- της πόλης που πρωτοπόρησαν και πρωτοπορούν.

Μια ‘αλλιώτικη πρόταση’ σε μια πόλη όπου γίνονταν και γίνονται πρωτότυπα πράγματα.

Πρώτη στάση στην οδό Ορφέως. Στο παλιό αρχοντικό Καραδήμογλου. Σήμερα ανήκει στο υπουργείο εξωτερικών. Η χρονοπύλη ανοίγει και συναντάμε την αρμένισα Λουσί. Βρήκε καταφύγιο στην Ξάνθη κυνηγημένη από τα Άδανα όταν άρχισαν οι διωγμοί των Αρμενίων που οδήγησαν στη γενοκτονία . Στο σπίτι της , στην οδό Ορφέως , παρέδιδε μαθήματα ξένων γλωσσών. Απέναντι, στο αρχοντικό Μιχαλόπουλου έμενε η φίλη της Ιουλία , επίσης από τα Άδανα. Ο σύζυγος της Ιουλίας, καπνέμπορος Χρηστίδης βοήθησε την οικογένεια της Λουσί κατά την εγκατάσταση της στην Ξάνθη.

Η Λουσί ήταν παντρεμένη και είχε δυο κόρες φινετσάτες , όπως και η μητέρα τους. Στο σπίτι της Λουσί πήγαινε η μικρούλα Ανθή για να μάθει αγγλικά. Η Ανθή Γκέρμαν που αύριο θα τιμηθεί για την προσφορά της στην τέχνη και τον πολιτισμό.

Το 1982, η Ανθή δημιουργεί στην επαρχιακή πόλη της Ξάνθης μια γκαλερί ισάξια όσων είχαν την έδρα τους στις μεγαλουπόλεις όχι μόνο της Ελλάδας , αλλά και του εξωτερικού. Ήταν κάπου στην πλατεία Αντίκα. Της έδωσε το όνομα ‘Το πέρασμα της Τέχνης’. Εξαιρετική ζωγράφος. Ο Δημήτρης Γκαγκαλίδης τη θυμάται να διηγείται τα παιδικά της χρόνια, τότε που της δίδασκε αγγλικά η Λουσί.

Πηγαίνοντας στο μάθημα έβλεπε το πανέμορφο αρχοντικό του Φωκίωνα Καραδήμογλου και ήθελε από τότε μια μέρα να το αποκτήσει. Έτσι κι έγινε. Το αγόρασε από τους κληρονόμους του. Πούλησε ότι είχε και δεν είχε για να το αγοράσει και να το ανακαινίσει. Το 1985 ανοίγει το Κέντρο τέχνης Γκέρμαν. Ένα στολίδι πολιτισμού, Μια κυψέλη της τέχνης. Πέρασαν μεγάλες προσωπικότητες και άνθρωποι του πολιτισμού από εκεί. Γεμάτο με εκθέσεις καταξιωμένων δημιουργών.

Μέσα από την ενασχόληση της με τη ζωγραφική γνωρίζει τον εικαστικό Χρήστο Παυλίδη. Ήταν δάσκαλος της. Έτσι γνώρισε και τον αείμνηστο δήμαρχο Φίλιππο Αμοιρίδη, μια γνωριμία που στάθηκε αιτία για τη δημιουργία της δημοτικής πινακοθήκης ‘Χ.Παυλίδης’.

Ακούστε το Δ.Γκαγκαλίδη.

Ο ξεναγός μας μας προτρέπει να  επισκεφθούμε την δημοτική πινακοθήκη είτε είμαστε, είτε όχι μυημένοι στην τέχνη.  Το κτίριο είναι από μόνο του μια καρτ-ποστάλ. Μέσα κρύβει θησαυρούς . Τη μόνιμη έκθεση έργων του Χρήστου Παυλίδη αλλά και περιοδικές εκθέσεις στο ισόγειο. Μας προτρέπει να κατέβουμε στο ημιυπόγειο. Εκεί βρίσκεται μια παλιά νεροτριβή. Εκεί που έπλεναν τα χαλιά παλιά. Και οπωσδήποτε να δούμε την αυλή. Την αυλή της τέχνης όπως αποκαλείται. Σε σχήμα Γ , πανέμορφη με εντυπωσιακά δέντρα και δυο μανόλιες που όταν ανθίζουν σε μεθούν  με τα αρώματα τους. Στην αυλή φιλοξενούνται στις Γιορτές Παλιάς Πόλης εκθέσεις Ξανθιωτών δημιουργών .

Πιο πάνω από τη δημοτική πινακοθήκη συναντάμε το Σπίτι της Σκιάς του Τριαντάφυλλου Βαϊτση. Μοναδικό. Τιμά την Ξάνθη επισημαίνει ο Δημήτρης Γκαγκαλίδης. Αν ήταν σε μια μεγαλούπολη, όλοι θα μίλαγαν για τον Τριαντάφυλλο που με μεταλλικά απορρίμματα και φως κάνει μια πρωτότυπη τέχνη. Να γίνουμε εμείς οι πρεσβευτές και διαφημιστές του τόπου μας και των πρωτοπόρων ανθρώπων του μας προτρέπει.

Μας οδηγεί στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο της ΦΕΞ . Στο αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου που είναι τόσο όμορφο μέσα όσο και από έξω. Μέσα φιλοξενεί κεφάλαια της τοπικής ιστορίας και στην αυλή του αναλλοίωτα στο χρόνο τα λουτρά με τους τρούλους. Είναι η αυλή με τα χαμάμ. Πολλά νιόπαντρα ζευγάρια αξιοποιούν την ομορφιά του . Βγάζουν φωτογραφίες του γάμου τους σ’ αυτό το εξαίσιο σκηνικό. Οι δε δράσεις της ΦΕΞ και πλούσιες και ποιοτικές.

Στην ίδια γειτονιά περπατάμε. Σταματάμε μπροστά από το αρχοντικό Μιχαλόπουλου με τις 100 τριανταφυλλιές. Κάποιες υπάρχουν ακόμη. Ο καπνέμπορος Χρηστίδης σε ένα εμπορικό ταξίδι στα Άδανα αντικρίζει μια πανέμορφη κοπέλα πάνω σε ένα άσπρο άλογο. Ήταν η Ιουλία. Την ερωτεύεται, την παντρεύεται και έρχονται στην Ξάνθη. Το αρχοντικό τότε δεν ήταν ακριβώς όπως είναι σήμερα. Υπήρχαν στην πρόσοψη σπίτια και μαγαζιά. Η Ιουλία παραπονιόταν στον άνδρα της ότι δεν είχε θέα από το μπαλκόνι , όπου έβγαινε και τον περίμενε να επιστρέψει από τα επαγγελματικά του ταξίδια.

Ο καπνέμπορος αγοράζει τα σπίτια και τα οικόπεδα, τα γκρεμίζει και φτιάχνει ένα μικρό παράδεισο για την καλή του. Έναν κήπο με 100 τριανταφυλλιές και κηπουρό να τον περιποιείται. Ο κηπουρός δεν φρόντιζε μόνο τον κήπο. Μια φορά το μήνα έβγαζε , καθάριζε και επανατοποθετούσε τα διακοσμητικά βότσαλα που κοσμούσαν τον κήπο!

Αυτά κι άλλα πολλά ακόμη, που θα συναντήσουμε στις ξεναγήσεις της Παρασκευής, καθιστούν την Ξάνθη μοναδική και πρωτοπόρα. Διαφορετική σε σχέση με άλλες πόλεις της ελληνικής περιφέρειας. Αυτή τη διαφορετικότητα η πάλη τη διατηρεί, την εμπλουτίζει, τη συνεχίζει με όλες αυτές τις δράσεις και τις εκδηλώσεις που φιλοξενεί, καταλήγει ο ξεναγός μας και ανανεώνει το ραντεβού για την επόμενη Παρασκευή…