«ΙΣΜΗΝΗ» Μια παράσταση για την αγάπη, για την μνήμη, για τον έρωτα. Σοφία Σαββίδου, Ρένα Τσώλου- Καραγιάννη, Δημήτρης Σαββάκος

 

ΠΕΦΑΝΣΟ, ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΤΗΣ ΦΕΞ,4

«ΙΣΜΗΝΗ»

 Μια παράσταση για την αγάπη, για την μνήμη, για τον έρωτα.

 

Σοφοκλής, Γιάννης Ρίτσος, Κρίτων Αθανασούλης.

Σύνθεση από τα έργα τους αντίστοιχα: «Αντιγόνη», «Ισμήνη», «Παράπονο Σκύλου».

Ερμηνεία- Σκηνοθεσία Σοφία Σαββίδου

Η ΠΕΦΑΝΣΟ η 4η θεατρική σκηνή της ΦΕΞ (Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης), παρουσιάζει την παράσταση «Ισμήνη». Πρόκειται για έναν μονόλογο με ηχογραφημένα διαλογικά μέρη. Σ’ αυτά ακούγονται οι φωνές της Ρένας Τσώλου- Καραγιάννη ως Αντιγόνη και του Δημήτρη Σαββάκου ως Κρέοντα. Την ερμηνεία και την σκηνοθεσία κάνει η Σοφία Σαββίδου.

Η προσέγγιση:

Το έργο- παράσταση «Ισμήνη»  είναι μια παρουσίαση σε διαδοχή – και κατ’ αυτόν τον τρόπο σύνθεση- μερών από το αρχαίο δράμα του τραγικού ποιητή Σοφοκλή «Αντιγόνη»,  από τον ποιητικό μονόλογο του Γιάννη Ρίτσου «Ισμήνη» που τιτλοφορεί την παράσταση και που μαζί με άλλα μεγάλα έργα του αποτελούν την «Τέταρτη Διάσταση» και το ποίημα του Κρίτωνα Αθανασούλη «Παράπονο Σκύλου» που ανθολογείται και στο σχολικό βιβλίο των «Κειμένων της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας» του γυμνασίου.

Η παράσταση πραγματεύεται τις   αναπτύξεις  του σκηνικού προσώπου «Ισμήνη» έτσι όπως δίνεται αυτό στον μονόλογο του Γιάννη Ρίτσου. Η «Ισμήνη» στην διάρκεια του μονολόγου παρουσιάζει –σε κάποιο επίπεδο- τον εαυτό της ( αυτό είναι το εισαγωγικό κομμάτι του έργου) και στην συνέχεια (μέσα από μια ζωντανή ακόμη συναισθηματική εμπλοκή με τα πρόσωπα του παρελθόντος που πια τα στερείται «αυτή η ανεπανόρθωτη φυσική στέρηση» μια κι έχουν φύγει από την ζωή), αφηγείται αποκαλυπτικά μέσα από περιγραφές από το παρελθόν, που σαν παράγοντας καθοριστικός για την ζωή της, την έχει διαμορφώσει τουλάχιστον σ’ έναν βαθμό εξωτερικού βάθους, γιατί εσωτερικά μένει πάντα η ίδια «τίποτα δεν έχει αλλάξει εντός μου, τίποτα, ναι, κι αυτό ‘ναι το πικρό την ώρα που όλα αλλάζουν έξω και γύρω μας», αφηγείται τις σχέσεις της με αυτά τα πρόσωπα.

Η Ισμήνη πρόχειρα στην κριτική μας χαρακτηρίζεται ως πρόσωπο της σκιάς της αδελφής της βασικά, αλλά και ως ένα σκιώδες πρόσωπο γενικότερα, αν ένας τέτοιος όρος επιδέχεται τέτοιου είδους γενίκευση. Μέσα από την μελέτη του έργου όμως, μπορεί κανείς να διακρίνει- σίγουρα όχι εύκολα- ότι η Ισμήνη είναι ένα πρόσωπο όχι απαραίτητα με άποψη, αλλά οπωσδήποτε με θέση. Δεν εκφέρει γνώμες, αλλά σταθερά στην εσωτερική της ροή της ερμηνείας του κόσμου και της αλλαγής των πραγμάτων -που είναι δραματική- μένει ασύνειδα σχεδόν πιστή σε αυτό που έχει μέσα της, σε αυτό που ΕΙΝΑΙ, χωρίς να το έχει ωστόσο διερευνήσει ή – πιο σωστά- προσδιορίσει.

Η αυτόματη τοποθέτησή της να υπακούσει στην εξουσία και να μην θάψει μαζί με την Αντιγόνη, την αδελφή της, τον νεκρό αδελφό τους- η Αντιγόνη μέσα από την ενέργειά της αυτήν κερδίζει τις δάφνες του ηρωισμού- έχει ως τώρα εκτιμηθεί και κριθεί ως δειλία. Οπότε, αυτόματα πάλι, γιατί συνήθως από τις μερικές πράξεις συμπεραίνουμε για το όλον του χαρακτήρα τόσο του σκηνικού, όσο και του πραγματικού προσώπου στην ζωή μας, η Ισμήνη έγινε και γίνεται κάθε φορά η δειλή, σχεδόν γίνεται κατάπτυστη.

Ποια είναι όμως η αλήθεια πίσω από τα φαινόμενα;

Η Ισμήνη , μέσα στον παροξυσμό του θανάτου- όλοι ανεξαιρέτως έχουν αυτοκτονήσει- κρατιέται, επιμένει να κρατιέται ζωντανή.

Αυτό είναι ένα είδος, πολύ σημαντικό- ως και σπάνιο πιθανόν- θάρρους. Αντέχει την κατακραυγή ( δεν έκανε το χρέος της), αντέχει τον πόνο  (τους χάνει όλους), αντέχει την μοναξιά (ο Ρίτσος την τοποθετεί σ’ ένα έρημο αρχοντικό με σταματημένα ρολόγια στους τοίχους).

Όμως η Ισμήνη αντέχει. Τελικά, λέει ναι στην ζωή κι αυτό είναι το φως της. Το φως αυτού του «σκιώδους» κατά τα άλλα προσώπου και αυτό είναι η δύναμή της. Γιατί θάρρος δεν είναι μόνον να αρνείσαι, αλλά και να δέχεσαι.

Και μπορεί εδώ να θυμηθεί κανείς το υπέροχο, σκληρό και αληθινό ποίημα του Κ. Π. Καβάφη, “Que fece… il grand rifiuto”  με  το μεγάλο «ναι» και το μεγάλο «όχι», όπως και του ιδίου το «Όσο μπορείς». Η Ισμήνη λέει ναι στην ζωή και σε αυτό που η ίδια είναι, στην δομή της. Κι επειδή δεν μπορεί να κάνει την ζωή της όπως την θέλει- ίσως και αυτό να είναι κάτι άγνωστο- ωστόσο, γι’ αυτό, δεν την θυσιάζει. Ενώ η Αντιγόνη σαν πρόσωπο έχει αυτό το στοιχείο. Λέει, «η ψυχή μου είναι από καιρό πεθαμένη, για να κάνω το χρέος στους νεκρούς μας». Ο στόχος μου όμως δεν είναι να βγει το συμπέρασμα ότι η Ισμήνη είναι ηρωίδα. Δεν είναι. Η ηρωική προσωπικότητα  αναπαράγει -και άδηλα πολλές φορές-   την συμπεριφορά που συγκρατεί και δομεί σε συνεχή επανάληψη το κοινωνικό γίγνεσθαι, όπως το ξέρουμε. Η Ισμήνη δεν το κάνει αυτό. Είναι ένα αντιηρωικό και γι’ αυτό αληθινό, σκηνικό πρόσωπο.

Κατ’ αυτήν την έννοια έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς την ιστορία της. Όσο αυτή δεν μένει εντελώς διάφανη μέσα στην σιωπή που κυοφορεί και γεννάει τον λόγο της.

Η σκηνική συνθήκη που έχω σκεφτεί, προκειμένου η παρουσίαση του προσώπου να είναι ποικίλη και ευχάριστη, είναι ότι η Ισμήνη είναι μια ηθοποιός της εποχής της (όποια κι αν είναι αυτή, δεν οριοθετώ αυστηρά τον χρόνο- δεν μ’ ενδιαφέρει κάτι τέτοιο, γιατί θέλω η σκηνική αυτή οντότητα και η ζωή της να έχει κάτι άχρονο, που αγγίζει γι’ αυτό ακριβώς το κλασικό),  η οποία αφηγείται το παρελθόν στο διάλειμμα μεταξύ δύο παραστάσεων. Την αφήγηση την απευθύνει σε δημοσιογράφους πιθανόν – πάντως σε επικριτές της- στο καμαρίνι της. Έτσι βάζω την συνθήκη- κι αυτό μ’ ενθουσιάζει πολύ- «Θέατρο μέσα στο θέατρο». Είναι μια ωραία και πλούσια σε δυνατότητες σύμβαση που μου επιτρέπει να εκφράσω πολλά περισσότερα από ό,τι αν παρίστανα αποκλειστικά και μόνο την «Ισμήνη» του Γιάννη Ρίτσου μόνη της. Τώρα δίνω την μνήμη της (ηχογραφημένο κομμάτι), το παρόν της (αφηγηματική δυναμική πράξη) και το μέλλον της ( η Ισμήνη θα έχει παράσταση και αύριο…).

Έτσι κι εγώ θα έχω παράσταση για τις 5 Κυριακές του Ιουνίου, δηλαδή για όλες του τις Κυριακές , στο Λαογραφικό Μουσείο Ξάνθης στις 9.00 μ.μ. Η είσοδος είναι  5 ευρώ με κρασί.

Εδώ θέλω να ευχαριστήσω πάρα πολύ το Δημοτικό Ραδιόφωνο Ξάνθης για την υποστήριξή του, διότι η οργάνωση του ηχητικού υλικού έγινε στο στούντιο του 89.9.  Ευχαριστώ  ιδιαίτερα τον  κ. Τηλέμαχο Αρναούτογλου, την κ.Σοφία Δαληκριάδου και τον κ. Γιάννη Στεφανίδη. Να προσθέσω ότι υλικό παράστασης έχω οργανώσει στο δημοτικό ραδιόφωνο και για τις προηγούμενες παραστάσεις μου, το «Έρως και Ψυχή», το “Half 30’ an hour” και την «Σχεδία». Στην πρώτη μου παράσταση, που ήταν το «Σ΄αναζητώ» την μουσική συνέθεσε και έπαιξε ο κ. Βαγγέλης Κοντόπουλος σε γνωστό μπαρ της πόλης.

Ευχαριστώ από καρδιάς όλους και ειδικά – δεν μπορώ να μην το κάνω- την κ. Σοφία Δαληκριάδου για την υπομονή και την γεμάτη δεκτικότητα συνεργασία της, κάτι που έκανε τα πράγματα ευχάριστα και  εύκολα.

Σοφία Σαββίδου, ηθοποιός.

 

Καλλιτεχνικά
Πολιτιστικά
Τοπικά