Φίλες και φίλοι,

Ακούτε την εκπομπή «Γυναίκες στο προσκήνιο», μια εκπομπή του Συλλόγου Γυναικών Ξάνθης μέλος της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδας.

Στη σημερινή μας εκπομπή θα αναφερθούμε στο ζήτημα της μητρότητας. Άλλωστε, η αναπαραγωγική διαδικασία είναι κορυφαία διαδικασία της φύσης. Ωστόσο, στην ανθρώπινη κοινωνία, η γέννηση των παιδιών, η δημιουργία της οικογένειας, ο χαρακτήρας της μητρότητας διαμορφώνονται μέσα στην κοινωνία και έχουν άμεση σχέση με τις κοινωνικές ανάγκες και συνθήκες.

Στο ιδεολογικό, πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, έχουν γίνει αντιπαραθέσεις και σκληροί αγώνες και έχουν κατακτηθεί από την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα, ορισμένα δικαιώματα. Το αίτημα, η μητρότητα να αποκτήσει την κοινωνική αξία που της έχουν στερήσει οι εκμεταλλεύτριες τάξεις, συμπεριλαμβανόταν στα βασικά αιτήματα, του ριζοσπαστικού γυναικείου κινήματος της ΟΓΕ και του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος.

Σήμερα στο τελικό στάδιο ανάπτυξης του καπιταλισμού, στο μονοπωλιακό, η ανισοτιμία και η εκμετάλλευση της γυναίκας βαθαίνει και γίνεται πιο φανερός ο ταξικός της χαραχτήρας. Τα μονοπώλια και το κεφάλαιο βλέπουν τη μητρότητα ως κόστος, ότι αντιστρατεύεται την ανταγωνιστικότητα, γι’ αυτό έχει μπει στο στόχαστρο της ΕΕ μαζί και των κομμάτων που κυβέρνησαν στη χώρα μας αλλά και άλλων κομμάτων του ευρωμονόδρομου. Αντίθετα στις σοσιαλιστικές κοινωνίες η μητρότητα, συνδεδεμένη με την ισοτιμία της γυναίκας, είχε κοινωνικό χαρακτήρα και τη στήριξη του κράτους.

Άμεσος αντίκτυπος της επίθεσης στη μητρότητα σε ολόκληρη την ΕΕ είναι η υπογονιμότητα. Τα νεαρά ζευγάρια, μέσα στην ανασφάλεια που ζουν, όχι μόνο προβληματίζονται και αναβάλουν να γεννήσουν, όπως έκαναν τα προηγούμενα χρόνια, αλλά δεν έχουν καν τη δυνατότητα να ονειρευτούν την οικογένεια και πολύ περισσότερο να αποκτήσουν και παιδιά.

Μιλώντας για τη μητρότητα ούτε αγνοούμε ούτε παραγκωνίζουμε το ρόλο του πατέρα και την πατρότητα για τη γέννηση, ανατροφή και μεγάλωμα των παιδιών. Άλλωστε τα αιτήματα για τη στήριξη του νέου ζευγαριού, συνδέονται με τα αιτήματα για τη μητρότητα. Σκοπός μας είναι η ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων και των αυξημένων αναγκών των γυναικών ιδιαίτερα σήμερα.

Ακούστε την εκπομπή:

Η μητρότητα είναι μία βιολογική και κοινωνική διαδικασία, που δεν αφορά μόνο μία μικρή χρονική περίοδο περί τη γέννα δηλαδή την εγκυμοσύνη και το θηλασμό. Αφορά ολόκληρη τη γενετήσια περίοδο της γυναίκας και όχι μόνο. Η δυνατότητα να μπορεί να γεννήσει παιδιά μια γυναίκα διαμορφώνεται σε ολόκληρη τη ζωή της, από την ώρα της σύλληψης μέχρι τουλάχιστον το τέλος της γενετήσιας περιόδου. Και αυτό γιατί η διαμόρφωση και ωρίμανση της γυναίκας, όπως άλλωστε και του άνδρα, βιολογικά και ψυχολογικά, έτσι που να είναι ικανή να γίνει μάνα, αρχίζει από την ώρα της σύλληψής της και εξαρτάται από μια σειρά κοινωνικούς παράγοντες.

Ο κίνδυνος την περίοδο της εγκυμοσύνης δεν είναι μόνο η αποβολή και ο θάνατος του εμβρύου ή η πρόωρη γέννησή του, αλλά και η ανθυγιεινή και μη φυσιολογική ανάπτυξή του. Η κακή διατροφή της εγκύου, η έκθεσή της σε μία σειρά περιβαλλοντικούς ανθυγιεινούς, τοξικούς, μηχανικούς, ψυχολογικούς παράγοντες στο σπίτι ή στην εργασία, επιδρούν στην ανάπτυξη του εμβρύου κατά συνέπεια και στην μελλοντική του ικανότητα να τεκνοποιήσει. Η βρεφική, η νηπιακή και η παιδική ηλικία των κοριτσιών, η κάθε μια με τις ιδιαιτερότητές της, αποτελούν τον επόμενο από τον ενδομήτριο σημαντικό σταθμό στην ανάπτυξη της μελλοντικής μάνας. Η φροντίδα δεν αφορά μόνο στη βιολογική ανάπτυξη, στη διατροφή, στα εμβόλια, στην προστασία από περιβαλλοντικούς ανθυγιεινούς παράγοντες, αλλά και στη σωστή νοητική και ψυχολογική ανάπτυξη των κοριτσιών.

Το σχολείο, ο αθλητισμός, η οικογενειακή ισορροπία, η κοινωνία, σχετίζονται άμεσα με την ανάπτυξη της προσωπικότητας και της ψυχικής ισορροπίας της γυναίκας. Στην εφηβεία οι κοπέλες έχουν πρόσθετες και αυξημένες ανάγκες βιολογικές και κοινωνικές πχ υγειονομική φροντίδα, μια σειρά από προληπτικές εξετάσεις, το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ενημέρωση γύρω από τη βιολογία της γυναίκας και τη μητρότητα, για την πρόληψη για αφροδίσιες και άλλες λοιμώξεις, την αντισύλληψη κλπ.

Κατά την ώριμη ηλικία χρειάζεται πρόσθετη και ειδική φροντίδα στο χώρο της δουλειάς για την προστασία από επαγγελματικές ασθένειες και ατυχήματα που επιδρούν στη γονιμότητα, στην εγκυμοσύνη και το θηλασμό. Χρειάζεται ακόμα μια σειρά προληπτικών εξετάσεων, όπως το test PAP, μαστογραφία, εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου κλπ. Τέλος χρειάζεται ειδική προστασία και υγειονομική κάλυψη κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, της γέννας και του θηλασμού. Τα καθήκοντα της μητρότητας, συνεχίζονται με την ανατροφή, τη διαπαιδαγώγηση και κοινωνικοποίηση του παιδιού, μοιρασμένη πια με το σύντροφο και πατέρα, αλλά και τους κρατικούς φορείς προσχολικής αγωγής.

Γι’ αυτό και η ανάγκη προστασίας της μητρότητας πρέπει να διευρύνεται και να συνεχίζεται ως στήριξη του νέου ζευγαριού, με μεγαλύτερο βάρος στη γυναίκα ιδιαίτερα όσο θα συνεχίζεται η ανισοτιμία προς αυτήν. Η επιστροφή της γυναίκας στη δουλειά, με όλα τα δικαιώματα είναι αδιαμφισβήτητη. Όταν λοιπόν μιλάμε για προστασία της μητρότητας, αναφερόμαστε στην κάλυψη όλων των σύγχρονων αναγκών αλλά και σε όλη αυτή την περίοδο. Δηλαδή την εμβρυική, τη βρεφική, την παιδική, την εφηβική, την ενήλικη και όχι μόνο την περίοδο της εγκυμοσύνης, της γέννας και του θηλασμού.

Στον καπιταλισμό η μητρότητα δεν έχει κοινωνική αξία, δεν θεωρείται κοινωνικό δικαίωμα, αλλά κόστος για τον εργοδότη, προσωπική υπόθεση του ζευγαριού και περισσότερο της γυναίκας.

Αντίστοιχα και οι ανάγκες της μητρότητας, όπως ήταν αναμενόμενο, ποτέ δεν ήταν εξασφαλισμένες στα πλατιά λαϊκά στρώματα ούτε και στην Ελλάδα. Κάτω από τους αγώνες του εργατικού και λαϊκού κινήματος, τις κατακτήσεις στις σοσιαλιστικές χώρες, αλλά και τα περιθώρια που είχε ο καπιταλισμός για παραχωρήσεις στους εργαζόμενους, ιδιαίτερα μετά τη μεταπολίτευση κατακτήθηκαν κάποια δικαιώματα.

Τα τελευταία όμως χρόνια, με την επίδραση και των ανατροπών στα πρώην σοσιαλιστικά κράτη, είχαμε μία σοβαρή επιδείνωση. Επιπρόσθετα, στο όνομα της καπιταλιστικής κρίσης, έχουμε σοβαρότατες αναδιαρθρώσεις σε πολλούς τομείς, που «σκοπεύουν κατάκαρδα» τη μητρότητα. Η αύξηση της ανεργίας, η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, η αύξηση της μερικής απασχόλησης, η επιδείνωση των συνθηκών εργασίας, η κατάργηση των ΒΑΕ σε δεκάδες κλάδους και χώρους που εργάζονται γυναίκες, οι ανατροπές στο ασφαλιστικό, η δημιουργία του ΕΟΠΥΥ με τη μείωση των παροχών, την αύξηση των πληρωμών από τους εργαζόμενους, η ανασφάλεια κλπ. επιδρούν αρνητικά στη γονιμότητα, αλλά και στην κοινωνική δυνατότητα του ζευγαριού να κάνει οικογένεια

Το τελευταίο διάστημα, τα μέτρα στήριξης της οικογένειας βρίσκονται στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης ανάμεσα σε ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ. άλλωστε βρισκόμαστε και σε προεκλογική περίοδο! Ποιες είναι οι προτάσεις τους; Εφάπαξ επιδόματα και «κουπόνια» για την εξασφάλιση μιας θέσης σε παιδικούς σταθμούς, που χορηγούνται με κριτήριο τα απαράδεκτα όρια της εξαθλίωσης. Πολιτικές «συμφιλίωσης» της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής που προωθούν την «ευελιξία» και «τεντώνουν» ακόμα περισσότερο τις εργασιακές σχέσεις - λάστιχο, με μεγαλύτερα θύματα τις γυναίκες και τη νεολαία.

Πρόκειται για προτάσεις που παγιώνουν τη σημερινή βαρβαρότητα που αντιμετωπίζουν η εργαζόμενη και άνεργη μητέρα, το νέο ζευγάρι. Γιατί όχι μόνο δεν αμφισβητούν αλλά διατηρούν τους οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτικούς παράγοντες για τη γενικευμένη ανασφάλεια της εργατοϋπαλλήλου και αυτοαπασχολούμενης, την έλλειψη σταθερού ημερήσιου και εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας, σε συνθήκες που η γυναίκα έχει σχεδόν την αποκλειστική ευθύνη για τη φροντίδα της οικογένειας. Με τις συγκεκριμένες προτάσεις συντηρείται και αναπαλαιώνεται η κυρίαρχη άποψη και πρακτική ότι η μητέρα έχει την κύρια ευθύνη για τη σωματική, συναισθηματική, διανοητική, κοινωνική ανάπτυξη και διαπαιδαγώγηση του παιδιού, στο έδαφος της επιδείνωσης των όρων στήριξης της μητρότητας, καθώς αποτελεί κόστος για το κράτος και την καπιταλιστική εργοδοσία. Τα παραπάνω αποτελούν κοινό τόπο στις προτάσεις όλων των αστικών κομμάτων που ευθυγραμμίζονται στις πολιτικές κατευθύνσεις της ΕΕ, υποτάσσοντας τις κοινωνικές ανάγκες στη στήριξη της κερδοφορίας και ανταγωνιστικότητας των μονοπωλίων.

Τι σημαίνει όμως ουσιαστική στήριξη της οικογένειας; Η ουσιαστική κοινωνική προστασία της μητρότητας, της οικογένειας, απαιτεί συνδυασμένα εργασιακά και κοινωνικά μέτρα. Δηλαδή;

Μόνιμη και σταθερή δουλειά με δικαιώματα, άδειες κύησης, τοκετού, λοχείας και μητρότητας, που να ικανοποιούν τις ανάγκες τόσο της μητέρας όσο και του βρέφους.

Διευκόλυνση της επιστροφής της μητέρας στην εργασία, με μειωμένα ωράρια κατά δύο ώρες για τα επόμενα δύο χρόνια και κατά μία ώρα για άλλα δύο. 

Τα μέλη των μονογονεϊκών οικογενειών να εργάζονται μόνο πρωινή βάρδια, μέχρι τα παιδιά να φτάσουν στην ηλικία των 10 ετών.

Κατάργηση των νόμων που προωθούν τις ελαστικές εργασιακές σχέσεις και την κατάργηση της Κυριακής αργίας.

Επίδομα τοκετού για όλες τις γυναίκες, ύψους 1.000 ευρώ για κάθε παιδί, με δαπάνη από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Δίκτυο δημόσιων και δωρεάν βρεφονηπιακών σταθμών και υποδομών για τη δημιουργική απασχόληση βρεφών και νηπίων.

Δημόσιες και δωρεάν υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες, με γενικευμένα προγράμματα προληπτικής ιατρικής και έγκαιρης διάγνωσης, κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες για τη μητέρα, το παιδί, ολόκληρη τη λαϊκή οικογένεια, όπως κέντρα ενημέρωσης και εκπαίδευσης για το θηλασμό μέσα στα μαιευτήρια.

Λειτουργία των υπηρεσιών νοσηλείας και φροντίδας στο σπίτι με χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Εμπόδιο στη δυνατότητα ικανοποίησης των σύγχρονων αναγκών της νέας μητέρας, του νέου ζευγαριού, δεν αποτελούν κυρίως οι δήθεν «κακές» ή «λαθεμένες» πολιτικές επιλογές κάποιων κομμάτων που βρίσκονται στην κυβέρνηση, οι επιμέρους υποκειμενικές αδυναμίες πρωθυπουργών, υπουργών, άλλων κρατικών παραγόντων, η τάση τους προς το χρηματισμό, τη δωροδοκία και άλλα. Μπορεί οι κυβερνήσεις να αλλάζουν, να αναμορφώνεται το αστικό πολιτικό σύστημα και με νέα κόμματα και πρόσωπα, να αναδεικνύονται γυναίκες ως στελέχη επιχειρήσεων και στους θεσμούς του αστικού κράτους. Όμως παραμένει ο πυρήνας της ανάπτυξης με κριτήριο το καπιταλιστικό κέρδος, η σαπίλα των σύγχρονων καπιταλιστικών σχέσεων, στην εποχή του υπερσυγκεντρωμένου κεφαλαίου, των πολυεθνικών μονοπωλίων.

Όσο παραμένει η αντίληψη ότι ο εργαζόμενος - άρα και το παιδί - αποτελεί «κόστος» θα παραμένει και ατομική υπόθεση ό,τι θα έπρεπε να είναι κοινωνικό δικαίωμα και ευθύνη.

width="100%">